زخم معده یا Stomach Ulcer به‌دلیل از بین رفتن پوشش محافظ معده بر اثر ترشح بیش از حد اسید معده ایجاد میشود. این اسید باعث بروز زخم‌های بازی در معده خواهد شد که در موارد حاد با درد، التهاب شدید و خونریزی همراه است.
درد گوارشی یک وضعیت آزاردهنده جسمانی است که در صورت عدم درمان می‌تواند زندگی روزمره فرد را مختل کند. زخم معده از انواع رایج دردهای گوارشی محسوب میشود که خوشبختانه در حال حاضر قابل درمان خواهد بود، اما باید جدی گرفته شود. زیرا این بیماری با وجود این‌که مرگ و میر بالایی ندارد اما به‌دلیل شیوع نسبتا زیاد (حدود 15 درصد) از لحاظ روانی، اجتماعی و اقتصادی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد
این عارضه همان زخم‌های باز در دیواره معده یا ابتدای روده کوچک (اثنی‌عشر) است. در اکثر مواقع شیره‌های گوارشی معده به دوازدهه (اثنی‌عشر) راه پیدا می‌کنند که باعث بروز بیماری زخم معده می‌شوند.
زمانی‌که پوشش مخاطی معده و اثنی‌عشر فرسوده شوند، اسید معده و آنزیم‌های گوارشی، دیواره معده و دوازدهه را از بین می‌برند. نتیجه این فرآیند ایجاد زخم‌های باز است که توسط اسید معده دائما تحریک می‌شوند. این وضعیت در صورت عدم درمان می‌تواند موجب خونریزی یا ایجاد سوراخ در معده شود.
خوب است بدانید که زخم معده سالانه افراد زیادی را درگیر می‌کند که به‌دلیل بی‌توجهی به علائم و عدم مراجعه به‌موقع پزشک، مشکلات جسمانی فراوان و پیامدهای اقتصادی زیادی برای آنها در بر خواهد داشت. شما می‌توانید با استفاده از خدمات درمانکده همچون آزمایش در محل و دریافت مشاوره آنلاین از لیست بهترین متخصص گوارش جلوی عوارض جبران‌ناپذیر این بیماری را بگیرید.
این بیماری همیشه ناشی از موارد زیر است:
این عفونت باکتریایی در معده زندگی می‌کند و سیستم ایمنی به‌راحتی آن را کنترل خواهد کرد. اما در برخی بیماران این عفونت بیش از حد تکثیر میشود و با اثرگذاری بر مخاط معده، التهاب مزمن و بیماری زخم معده ایجاد می‌کند. این بیماری معمولا در 60 درصد موارد دلیل زخم‌های اثنی‌عشر و 40 درصد عامل بروز زخم‌های گوارشی است.
مصرف داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی همچون ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین به ایجاد زخم در معده کمک می‌کنند. آنها هنگام برخورد با پوشش معده باعث تحریک آن ناحیه یا از بین رفتن مخاط می‌شوند. بیش از 50 درصد زخم‌های گوارشی ناشی از استفاده طولانی مدت داروهای NSAIDs است.
این وضعیت در بروز بیماری زخم معده کمتر شایع است اما شواهد نشان داده ترشح بیش از حد اسید معده در بیماران مبتلا به سندرم زولینگر-الیسون باعث بروز بیماری گوارشی مذکور میشود.
استرس میزان PH بدن را از حالت نرمال تغییر داده و باعث افزایش ترشح اسید معده میشود. زخم معده‌های استرسی برخلاف زخم‌های معده معمولی که به آرامی شکل می‌گیرند، با سرعت بسیار زیادی ایجاد می‌شوند.
برخی از زخم‌های گوارشی علائم مشخصی ندارند که به آنها زخم خاموش می‌گویند. علائم مشترک در زخم‌های معده و زخم‌های اثنی‌عشر عبارتند از:
اصلی‌ترین علائم این عارضه درد معده و سوء هاضمه است. شما دائما حس سوزش یا گاز گرفتن را درون معده خود احساس می‌کنید. این درد بیشتر در بین استخوان سینه و ناف قرار دارد. بسیاری افراد گزارش داده‌اند که پس از غذا خوردن یا نوشیدن مایعات به همراه داروهای ضد اسید برای کاهش اسید معده، میزان درد کنترل میشود. اگر میزان ترشح اسید معده بدون دلیل زیاد شود، شما بین وعده غذایی و هنگام شب احساس درد بیشتری خواهید داشت و معمولا افراد از خوردن غذا اجتناب می‌کنند.
در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع احتمال بروز عوارض زیر وجود دارد:
عوارض جانبی داروهایی که برای درمان زخم معده استفاده میشود، شامل موارد زیر است:
بری درمان خانگی زخم معده علاوه بر رعایت رژیم غذایی بهتر است به نکات زیر توجه کنید:
رعایت رژیم غذایی مناسب برای زخم معده می‌تواند از تشدید آن جلوگیری کند و به روند بهبود سرعت بخشد. بنابراین غذاهای بیش از حد اسیدی مثل غلات، لبنیات و محصولات گوشتی به همراه غذاهای قلیایی همچون میوه و سبزیجات را متعادل مصرف کنید. همچنین هنگام درمان باید از مصرف الکل، کافئن و سیگار بپرهیزید.
همچنین غذاهایی که با عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری مبارزه می‌کنند یا باعث تقویت باکتری‌های سالم بدن می‌شوند، عبارتند از:
معمولا زخم معده با ریفلاکس اسید همراه میشود، بنابراین بهتر است تا زمانی‌که زخم‌ها بهبود می‌یابد از مصرف غذاهای پرادویه، تند و ترش بپرهیزید.
آنها عبارتند از:
فرق زخم معده با سرطان معده چیست؟ درصورتی‌که زخم معده به مدت طولانی درمان نشود ممکن است منجر به سرطان معده شود. ممکن است علائم اولیه سرطان معده به‌راحتی با سایر بیماری‌های کمتر جدی اشتباه گرفته‌شوند. این علائم عبارت‌اند از:
علائم سرطان معده پیشرفته شامل این مواردند:
این دو بیماری تشابهات زیادی داشته و علائمی شبیه به هم ایجاد می‌کنند. در صورت بروز هر یک از علائم زیر ممکن است به یکی از این دو بیماری مبتلا شده‌باشید:
این بیماری ممکن است در کودکان هم ایجاد شود. اصلی‌ترین علت و علائم ابتلای کودکان عفونت با باکتری هلیکوباکترپیلوری است. کودکانی که در محیط شلوغ زندگی می‌کنند یا از تخت مشترک استفاده‌می‌کنند، بیشتر در معرض این عفونت قرار دارند. باید توجه داشته‌باشید که کودک به‌طور مرتب دست‌های خود را بشوید و از ارتباط او با فردی که به این باکتری مبتلا است، خودداری کند. نوشیدن یا خوردن آب و غذای آلوده نیز می‌تواند منجر به عفونت و زخم شود.
این بیماری می‌تواند عبور غذا از دستگاه گوارش را مسدود کند و باعث شود که شما سریع سیر شوید، استفراغ کنید و وزن خود را از طریق تورم ناشی از التهاب یا از طریق زخم کاهش دهید
علائمی که باید مراقب آنها بود تب و لرز، درد شدید شکم، ضربان قلب و احساس تشنگی هستند. برخی افراد فکر می‌کنند که زخم معده می‌تواند باعث سرطان شود، اما اینطور نیست.
این زخم همیشه دردناک نیست. با این حال برخی افراد ممکن است علائمی مانند سوء هاضمه، سرگیجه، سوزش سر دل و رفلکس اسید را تجربه کنند
چه غذاهایی باعث زخم شدن معده می شوند؟
این بیماری معمولا به دلیل عفونت یا مصرف داروهایی خاص ایجاد میشود. نمی‌توان گفت مواد غذایی در ایجاد زخم تاثیر دارند. اما در افرادی که دچار زخم معده هستند، غذاهای تند می‌تواند باعث درد بیشتر و بدتر شدن زخم‌ها شود. به همین دلیل باید از مصرف غذاهای تند و انواع ترشی خودداری کرد.
برای جلوگیری از عفونت هنگام طبخ غذا دقت داشته باشید که گوشت و سایر مواد غذایی را به طور کامل بپزید و از پاک بودن مواد غذایی و آب مطمئن شوید.
کورتون باعث زخم معده می شود؟
کورتون باعث افزایش ترشح اسید معده میشود. البته کورتون نمی‌تواند این بیماری را ایجاد کند. اما در افرادی که دچار زخم هستند، آن را شدیدتر کرده و درد آن را بیشتر می‌کند. یکی از عوارض مصرف کورتون این است که در چند روز اول باعث درد معده میشود.
عفونت معده باعث زخم معده می شود؟
در گذشته معتقد بودند، ترشح زیاد اسید معده تنها دلیل ایجاد زخم است. اما امروزه عفونت معده به‌عنوان یکی از علل اصلی ابتلا به این بیماری شناخته میشود. عفونت باکتریایی از نوع هلیکوباکترپیلوری در ایجاد ۹۰% زخم‌های اثنی‌عشر و ۸۰% از زخم‌های معده تاثیر دارد. برای تشخیص دقیق‌تر، علائم عفونت معده را جدی بگیرید.
برای رفع استرس، می‌توانید به موارد زیر عمل کنید:
برای بهبود سلامتی‌تان موارد زیر را در نظر بگیرید:
دلایل زیادی وجود دارد که زخم‌های معده با درمان بهبود نمی‌یابند، از جمله:
درمان زخم معده در طب سنتی
بسته به گیاهی که از آن گرفته می‌شوند، عسل می‌تواند تا ۲۰۰ عنصر شامل پلی فنول‌ها و سایر آنتی اکسیدان‌ها را در خود جای دهد. از نظر محققان پزشکی، این ماده غذایی شیرین یک ضد باکتری قوی است که می‌تواند مانع از رشد هلیکوباکترهای موجود در معده شود.
بنابراین تا زمانی‌که سطح قند خون شما طبیعی است، می‌توانید از خوردن عسل مانند هر نوع شیرین‌کننده دیگر لذت ببرید. با این احتمال که زخم‌های معده شما نیز تسکین پیدا می‌کنند. اخیرا چندین مطالعه روی حیوانات از توانایی عسل در کاهش خطر ابتلا به زخم معده و همچنین کاهش زمان بهبودی آن پشتیبانی کرده‌اند. در گذشته افراد از مالیدن عسل برای تسریع بهبود زخم‌های پوستی مانند سوختگی نیز استفاده می‌کردند
پروبیوتیک‌ها باکتری‌ها و مخمرهای زنده‌ای هستند که میکروارگانیسم‌های سالم و مهمی را برای دستگاه گوارش شما فراهم می‌کنند. آنها در بسیاری از مواد غذایی به ویژه موارد تخمیر شده مانند دوغ، ماست و پنیر وجود دارند. همچنین می‌توانید پروبیوتیک‌ها را به صورت مکمل مصرف کنید.
آلوئه ورا گیاهی است که امروزه به طور گسترده در صنایع آرایشی، دارویی و غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. جالب است بدانید که در یک مطالعه، مصرف عصاره آلوئه ورا به مدت ۶ هفته (روزانه ۳ میلی‌گرم/ کیلوگرم) میزان اسید معده تولید شده در موش‌های مبتلا به زخم را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
در مطالعه دیگری روی موش‌ها، آلوئه ورا دارای اثرات درمانی زخم قابل مقایسه با امپرازول، یک داروی رایج ضد زخم بود.
تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۱ نشان می‌دهند که مصرف موز نارس ممکن است تأثیر مثبتی بر زخم معده داشته باشد. در واقع حاوی یک فلاونوئید به نام لوکوسیانیدین است. لوکوسیانیدین میزان مخاط معده را افزایش می‌دهد. این میوه همچنین ممکن است اسیدیته را کاهش دهد که می‌تواند به جلوگیری و تسکین علائم زخم کمک کند.
گفته میشود که طبیبان چند دهه قبل از ظهور آنتی بیوتیک‌ها، برای کمک به درمان زخم معده از آب کلم استفاده می‌کردند. سرشار از ویتامین C است و به پیشگیری و درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کند. اخیرا چندین مطالعه روی حیوانات نیز نشان می‌دهد که آب کلم در درمان و جلوگیری از طیف وسیعی از زخم‌های گوارشی، از جمله زخم‌های معده موثر است.
محققان معتقدند که رزماری خشک شده، دانه کتان، پونه کوهی سرشار از آنتی اکسیدان‌های پلی فنول هستند و مصرف روزانه دمنوش ترکیبی آنها برای بهبود زخم معده عالی است. بنابراین نباید اثرات انواع داروی گیاهی زخم معده را دست کم گرفت. در ادامه به انواع داروی گیاهی برای زخم اثنی عشر، داروهای گیاهی برای زخم معده و نحوه درمان هلیکوباکتری معده در طب سنتی اشاره خواهیم کرد.
شیرین بیان در اصل ادویه بومی آسیا و منطقه مدیترانه است. امروزه این داروی گیاهی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی مطالعات گزارش می‌دهند که ریشه شیرین بیان ممکن است دارای خواص پیشگیری و مبارزه با زخم معده باشد.
این داروی گیاهی برای زخم مری و معده، می‌تواند با تحریک تولید مخاط بیشتر به محافظت از پوشش معده کمک کند. محققان گزارش کرده‌اند، ترکیبات خاصی در شیرین بیان یافت میشود که ممکن است از رشد هلیکوباکتر جلوگیری کند.
از آنجایی‌که ممکن است مصرف شیرین بیان با داروهای خاصی تداخل داشته باشد و عوارض جانبی مانند درد عضلانی یا بی‌حسی در اندا‌م‌ها ایجاد کند. قبل از افزایش میزان مصرف آن در رژیم غذایی خود، با دکتر زخم معده مشورت کنید.
سیر با خواص ضد میکروبی و ضد باکتریایی خود، یکی دیگر از مواد غذایی موثر برای درمان هلیکوباکتر پیلوری با طب سنتی است. مطالعات روی حیوانات نشان می‌دهد که عصاره سیر ممکن است بهبود زخم‌های معده و اثنی عشر را تسریع کرده و حتی احتمال ایجاد آنها را در وهله اول کاهش دهد.
در یک مطالعه اخیر، خوردن دو حبه سیر خام در روز به مدت سه روز به طور قابل توجهی به کاهش فعالیت باکتریایی در پوشش معده بیماران مبتلا به عفونت هلیکوباکتر کمک کرد. اگر بو و طعم سیر را دوست ندارید، می‌توانید عصاره سیر را به صورت مکمل مصرف کنید.
زردچوبه یک ادویه آسیای جنوبی است که در بسیاری از غذاهای هندی استفاده میشود. پزشکان خواص دارویی آن مانند بهبود عملکرد عروق خونی تا کاهش التهاب و خطر بروز بیماری‌های قلبی را به وجود کورکومین (ماده فعال زردچوبه) نسبت می‌دهند.
اخیراً خواص ضد زخم معده کورکومین نیز در حیوانات مورد مطالعه قرار گرفته است. به نظر می‌رسد پتانسیل درمانی فوق العاده‌ای دارد، به ویژه در جلوگیری از آسیب ناشی از عفونت‌های هلیکوباکتر پیلوری! همچنین ممکن است به افزایش ترشح مخاط کمک کند و به طور موثری از دیواره معده در برابر عوامل محرک محافظت کند.
تا به امروز مطالعات محدودی روی انسان انجام شده است. در یک مطالعه به ۲۵ شرکت‌کننده ۶۰۰ میلی‌گرم زردچوبه پنج بار در روز داده شد. چهار هفته بعد، زخم در ۴۸ درصد از شرکت‌کنندگان بهبود یافته بود. پس از دوازده هفته، ۷۶٪ از شرکت‌کنندگان بدون مشکل زخم معده بودند.
کُندر از دیرباز در طب قدیم برای درمان اختلالات مختلف روده، از جمله زخم معده و بیماری کرون استفاده می‌شده است. اخیراً مطالعات روی حیوانات گزارش داده‌اند که ممکن است به عنوان یک داروی قوی ضد زخم عمل کند.
علاوه بر این، تحقیقات روی ۳۸ شرکت‌کننده که از زخم معده رنج می‌بردند گزارش می‌دهد که مصرف روزانه ۱ گرم کُندر منجر به کاهش ۳۰ درصدی علائم مرتبط با زخم گوارشی نسبت به دارونما میشود. بنظر می‌رسد که کُندر در برابر هلیکوباکتر پیلوری نیز فعالیت ضد باکتریایی دارد.
در یک مطالعه اخیر، مصرف ۳۵۰ میلی‌گرم آدامس کُندر سه بار در روز به مدت ۱۴ روز، عفونت‌های هلیکوباکتر پیلوری را ۷ تا ۱۵ درصد موثرتر از درمان معمول از بین برد. کُندر را می‌توان در اکثر فروشگاه‌های مواد غذایی و عطاری‌ها به صورت آدامس یا مکمل پودری یافت.
برای درمان زخم معده با داروهای گیاهی، بهتر است حساب جداگانه‌ای روی خواص زنجبیل باز کنید. امروزه بسیاری از افراد از آن برای درمان معده و بیماری‌های گوارشی مانند یبوست، نفخ و ورم معده استفاده می‌کنند.
یک بررسی در سال ۲۰۱۳ نشان می‌دهد که عصاره زنجبیل می‌تواند به درمان زخم معده ناشی از هلیکوباکتر کمک زیادی کند. خوردن زنجبیل همچنین ممکن است از بروز زخم‌های گوارشی ناشی از NSAIDها جلوگیری کند.
برخی از افراد از گل بابونه و چای بابونه برای درمان اضطراب جزئی، اسپاسم روده و التهاب استفاده می‌کنند. یک مطالعه مروری منتشر شده در سال ۲۰۱۲ گزارش می‌دهد که عصاره بابونه ممکن است دارای خواص ضد زخم نیز باشد. برخی از محققان تصور می‌کنند که می‌تواند زخم معده را مهار کرده و زمان بهبود آن را کاهش دهد.
با این حال، بیشتر این تحقیقات از مطالعات حیوانی نشأت می‌گیرند. محققان هنوز نمی‌دانند که آیا بابونه اثرات مشابهی روی انسان خواهد داشت یا خیر.
متخصصان طب سنتی علاوه بر راهکارهای ذکر شده در بالا معتقد به طب سوزنی نیز هستند. زیرا این روش می‌تواند باعث اصلاح طبع بدن و کاهش اسید معده شود. اصولا کسانی‌که طبع گرم و خشکی دارند، غلظت اسید معده در آنها بیشتر است.
مصرف روغن‌های اساسی مانند روغن زیتون و روغن بادام شیرین بعد از غذا می‌تواند کمک زیادی به کنترل ترشح اسید معده کند.
اگر با توجه به علائم ذکر شده فکر می‌کنید زخم معده دارید، در اولین فرصت به پزشک متخصص گوارش یا متخصص طب سنتی مراجعه کنید. در مرحله بعد، مراقبت از زخم معده بسیار مهم است زیرا گسترش ضایعه و تکثیر هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند باعث بروز عوارض زیر شوند:
اگر علائم زیر را دارید، حتماً بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید: