ه احساس صدای زنگ زدن گوش، وزوز گوش می‌گویند. به عبارتی ساده‌تر، صدا دادن گوش یا وزوز گوش که به انگلیسی تینیتوس (Tinnitus) گفته می‌شود، شامل صداهایی مانند زنگ زدن، سوت کشیدن یا همهمه در گوش است. این صداها بدون وجود منبع خارجی در گوش شنیده می‌شوند. صدا دادن گوش ممکن است در یک یا هر ۲ گوش رخ دهد و شدت آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
علائم همراه با صدا دادن گوش
قبل از بررسی علت صدا دادن گوش، خوب است با انواع صدا در گوش که تحت عنوان علائم همراه با این عارضه شناخته می‌شوند، آشنا شوید. چرا که برخی نشانه این عارضه را با علائم پارگی پرده گوش اشتباه می‌گیرند. اغلب افراد وزوز گوش را به شکل پیچیدن صدا در گوش و سر خود احساس می‌کنند. علائم این صداها عبارت‌اند از:
- زنگ زدن گوش
- سوت کشیدن
- همهمه
- صدای خرخر یا غرش
- صدای کلیک کردن
- صدای باد در گوش و هیس هیس
این علائم گاهی آن‌قدر بلند هستند که تمرکز شما را برهم می‌زنند و اجازه نمی‌دهند صداهای واقعی را بشنوید. همچنین، ممکن است علائم همراه با صدا دادن گوش بسته به علت و شدت مشکل همیشگی باشند یا به طور موقت ایجاد شوند.
انواع وزوز گوش
برای درک بهتر علت صدا دادن گوش، باید ابتدا با انواع این عارضه آشنا شوید. وزوز گوش بر اساس علت و نحوه تجربه فرد به ۲ نوع تقسیم می‌شود:
- وزوز ذهنی: این نوع، شایع‌ترین شکل وزوز گوش است که فقط خود فرد مبتلا می‌تواند آن را بشنود. علت وزوز گوش ذهنی معمولا به مشکلات گوش داخلی، شنوایی و مغز مرتبط می‌شود.
- وزوز عینی: در این حالت، وقتی بهترین پزشک گوش و حلق و بینی شما را معاینه می‌کند، می‌تواند صدای وزوز را بشنود. وزوز گوش عینی بسیار نادر است و معمولا به دلیل اختلال در عروق، بروز مشکل در استخوان گوش میانی یا انقباضات عضلانی رخ می‌دهد.
علت صدا دادن گوش چیست؟
علت این عارضه در برخی موارد مانند پیچیدن صدای باد در گوش، هنوز به طور دقیق مشخص نیست. متخصصان معتقدند، یکی از علت‌های شایع احساس وزوز گوش به آسیب سلول موی گوش میانی مربوط می‌شود.
موهای کوچک و ظریف گوش میانی متناسب با فشار موج صدا حرکت می‌کنند. این حرکت باعث تحریک سلول‌ها برای فرستادن سیگنال الکتریکی از عصب شنوایی به مغز می‌شود. مغز این سیگنال را به عنوان صدا می‌شناسد. اگر موهای گوش میانی خم شوند یا بشکنند، سیگنال الکتریکی را به صورت تصادفی به مغز می‌فرستند و باعث وزوز گوش می‌شوند. از طرفی، علت انعکاس صدا در گوش به فرسایش و آسیب سلول‌های حساس مویی گوش داخلی مرتبط است.
علت شایع صدا دادن گوش
وزوز گوش در بسیاری از افراد به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- از دست دادن شنوایی به خاطر بالا رفتن سن: شنوایی بسیاری از افراد با افزایش سن، معمولا از ۶۰ سالگی به بعد، ضعیف می‌شود. برخی افراد در چنین شرایطی دچار وزوز گوش می‌شوند.
- قرار گرفتن در معرض صدای بلند: شنیدن مداوم صداهای بلند مانند تجهیزات سنگین، اره برقی و سلاح‌های گرم را می‌توان علت صدا دادن گوش دانست. همچنین، گوش دادن مداوم موسیقی با هندزفری دیگر علت زنگ زدن گوش و احساس وزوز است.
- جرم گوش: جرم گوش با گیر انداختن گردوخاک و کند کردن رشد باکتری از مجرای گوش محافظت می‌کند. اگر جرم گوش به مقدار زیادی جمع شود، تمیز شدن آن به صورت طبیعی مشکل است و می‌تواند شنوایی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. متخصصان زیادی علت صدا دادن گوش راست و چپ را ناشی از تجمع جرم گوش میدانند.
- تغییرات استخوان گوش: خشک شدن استخوان‌های گوش میانی (اتواسکلروز) روی شنوایی تاثیر می‌گذارد و منجر به وزوز گوش می‌شود. معمولا این وضعیت، که در اثر رشد غیر عادی استخوان رخ می‌دهد، ارثی است.
- آسیب سر و گردن: اگر سر و گردن بر اثر ضربه شدید دچار آسیب شوند، ممکن است بر گوش داخلی، اعصاب شنوایی و عملکرد مغز مرتبط با شنوایی تاثیر بگذارند. این صدمات معمولا باعث وزوز در یک گوش می‌شوند و اغلب متخصصان علت صدا دادن گوش چپ را ناشی از همین آسیب میدانند.
علت کمتر شایع صدا دادن گوش
برخی از بیماری‌های مزمن و مشکلات گوش می‌توانند علت وزوز گوش باشند؛ از جمله:
- بیماری منییر: ممکن است وزوز گوش از علائم اولیه بیماری منییر باشد. این بیماری نوعی اختلال گوش میانی است که در اثر فشار غیر عادی مایع گوش میانی رخ می‌دهد.
- اختلال TMJ: اختلال در مفصل گیجگاهی (مفصلی که در ۲ طرف سر و روبه‌روی گوش، جایی که فک به جمجمه می‌رسد، قرار دارد) می تواند علت صدا دادن گوش هنگام غذا خوردن باشد.
- اختلال عملکرد لوله استاش: لوله استاش، گوش میانی را به بالای گلو متصل می‌کند. سرماخوردگی می‌تواند عملکرد این لوله را مختل کند. متخصصان علت صدا دادن گوش هنگام سرماخوردگی را ناشی از انبساط لوله استاش میدانند.
- اسپاسم عضلات گوش داخلی: برخی بیماری‌های عصبی مانند مالتیپل اسکلروزیس می‌توانند منجر به اسپاسم گوش داخلی شوند که نتیجه آن، کاهش شنوایی و احساس وزوز در گوش است.
- نوروم آکوستیک: نوعی تومور خوش‌خیم روی عصب جمجمه است که از مغز به گوش داخلی می‌رسد. این تومور می‌تواند حفظ تعادل و شنوایی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
- اختلال عروق خونی: شرایطی مانند تصلب شرایین، فشار خون بالا و تومور سر یا گردن باعث حرکت خون با فشار بسیار زیاد در رگ‌ها می‌شوند. علت صدا دادن گوش در اغلب افراد مبتلا به اختلالات عروق خونی ناشی از این مشکل است.
از جمله داروهایی که باعث بروز یا تشدید وزوز گوش می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- آنتی بیوتیک‌هایی مانند پلی میکسین بی، اریترومایسین، وانکومایسین و نئومایسین
- داروهای ضد سرطان همچون مکلورتامین و وین کریستین
- داروهای ادرار آور (دیورتیک‌ها) مانند بومتانید، اتاکرینیک اسید یا فوروزماید
- داروی کوئینین برای درمان مالاریا یا سایر بیماری‌ها
- بعضی از داروهای ضد افسردگی
- آسپرین در دوزهای غیر رایج و بالا (معمولا ۱۲ عدد و یا بیشتر در روز)
کدام عوامل ریسک ابتلا به وزوز گوش را افزایش می‌دهند؟
صدا دادن گوش ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما عوامل زیر خطر بروز آن را افزایش می‌دهد:
- قرار گرفتن در معرض صدای بلند: اگر به مدت طولانی در معرض صدای بلند قرار بگیرید، سلول‌های حسی مو در گوش که صدا را به مغز می‌رسانند، آسیب می‌بینند. کسانی که در محیط‌های پرسروصدا کار می‌کنند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
- سن: با افزایش سن، تعداد فیبرهای عصبی گوش کم می‌شود و احتمال بروز مشکلات شنوایی از جمله وزوز گوش بالا می‌رود.
- جنسیت: احتمال بروز وزوز گوش در مردان بیشتر است.
- مصرف سیگار: یکی از اثرات سیگار بر روی بدن افزایش خطر ابتلا به وزوز گوش است.
- بیماری‌های زمینه‌ای: بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، سابقه آرتروز، آسیب به سر، بیماری قلب و عروق یا اضافه وزن خطر ابتلا به وزوز گوش را افزایش می‌دهند.
درمان بیماری زمینه‌ای
اگر وزوز گوش در اثر بیماری رخ داده باشد، پزشک می‌تواند اقداماتی برای کاهش صدا انجام دهد؛ از جمله:
- جرم‌گیری گوش
- درمان بیماری عروق
- تغییر یا کاهش دارو
سرکوب صدا
پزشک در برخی مواقع از دستگاه‌های الکترونیکی سرکوب‌کننده صدا استفاده می‌کند؛ از جمله:
- ماشین نویز سفید: این دستگاه صداهای طبیعی مانند باران یا موج را بازسازی می‌کند. شما می‌توانید آن را هنگام خواب در بالش خود بگذارید. همچنین، صدای پنکه، تهویه و کولر در اتاق خواب، صدای سفید تولید می‌کنند و برای کاهش صدای وزوز گوش مناسب هستند.
- دستگاه‌های پوشش‌دهنده: این دستگاه که مانند سمعک در گوش قرار داده می‌شود، صدای سفید ممتد و زیر تولید می‌کند تا علائم وزوز گوش سرکوب شوند.
عوارض وزوز گوش
اگر وزوز گوش دارید، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- خستگی مفرط
- استرس
- اختلال خواب
- اختلال تمرکز
- اختلال حافظه
- افسردگی
- اضطراب و کج خلقی
روش‌های پیشگیری از صدا دادن گوش
بهترین راه‌کارها برای پیشگیری از این عارضه شامل موارد زیر هستند:
- از محافظ شنوایی استفاده کنید.
- در معرض صداهای بلند قرار نگیرید.
- با رعایت رژیم غذایی سالم و انجام فعالیت بدنی منظم به سلامت قلب و عروق خود اهمیت دهید.
- مصرف کافئین، الکل و نیکوتین را به حداقل برسانید.
درمان خانگی
برای درمان وزوز گوش در منزل می‌توانید از راه‌کارهای زیر استفاده کنید:
- تمرینات تنفسی، یوگا و مدیتیشن برای مدیریت استرس
- گوش دادن به صداهای آرام‌بخش مانند صدای باران؛ امواج دریا و موسیقی ملایم
- توجه به مصرف ویتامین‌ها
- محدود کردن مصرف کافئین
- اجتناب از زیاده‌روی در مصرف نمک
درمان در طب سنتی
1) درمان خانگی وزوز گوش با استفاده از سرکه سیب
سرکه سیب خاصیت ضد قارچی و ضد التهابی دارد که برای درمان انواع عفونت‌ها می‌توان از آن استفاده کرد. با ترکیب دو قاشق چای خوری سرکه سیب و کمی عسل و نوشیدن این محلول 2 تا 3 بار در روز، ممکن است این اختلال برطرف شود.
2) برگ ریحان و درمان خانگی وزوز کردن گوش
برگ ریحان تازه هم خاصیت ضد باکتریایی دارد که هم باعث تسکین درد گوش می‌شود و هم می‌تواند احساس وزوز کردن گوش را برطرف کند. حدود یک مشت برگ ریحان تازه را در مخلوط کن بریزید و مخلوط کنید. سپس مخلوط ریحان تازه را روی یک صافی بگذارید و با قاشق آن را فشار دهید تا آن خارج شود. آب ریحان را با حرارت غیر مستقیم داغ کنید و بعد با استفاده از قطره چکان، دو یا سه قطره از آن را در گوش خود بریزید و این پروسه را به مدت 3 تا 4 روز تکرار کنید.
3) آب پیاز و درمان وزوز کردن گوش
برای این منظور کافیست که یک عدد پیاز کوچک را به مدت 1 تا 2 دقیقه در مایکروفر قرار دهید و سپس اجازه دهید که سرد شود. بعد با استفاده از یک صافی و یک قاشق آب پیازی که گرم شده بود را گرفته و سپس 2 تا 3 قطره از این آب را چند بار در هفته داخل گوش بریزید تا این مشکل برطرف شود.
4) ترکیب سیر و روغن کنجد
برای رفع این مشکل با ترکیب سیر و روغ کنجد کافیست دو حبه سیر خرد شده را با یک قاشق غذاخوری روغن کنجد سرخ کنید و بعد اجازه دهید که خنک شود. حال باید 2 تا 3 قطره از این ترکیب را به داخل مجرای گوش وارد کنید. با انجام این کار به مدت هفت روز، این مشکل برطرف خواهد شد.
5) ترکیب زنجبیل و آب داغ و عسل
با استفاده از این روش هم می‌توان از شر این مشکل رها شد. نصف قاشق چایخوری زنجبیل تازه رنده شده را با یک فنجان آب داغ ترکیب کنید و ده دقیقه این ترکیب را بجوشانید. سپس آن را صاف کنید و مقدار کمی عسل به آن اضافه کنید. این ترکیب را 2 تا 3 در روز بنوشید تا علائم وزوز کردن گوش از بین برود.