کابوس‌های ترسناک و ناراحت‌کننده گاهی اتفاق می‌افتند. وقتی این کابوس‌ها به طور منظم رخ می‌دهند و توانایی خوابیدن یا عملکرد روزانه شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند، ممکن است دچار اختلال کابوس باشید. درمان‌های خواب، داروها و روش‌های حساسیت‌زدایی همگی می‌توانند به درمان این بیماری نادر خواب کمک کنند.
کابوس‌ها ناراحت‌کننده‌ترین نوع رویاها هستند. آنها می‌توانند تقریباً هر چیزی باشند واقعی یا خیالی و اغلب احساسات شدیدی مانند ترس، ناامیدی یا یأس را برمی‌انگیزند.
تقریباً همه افراد در مقطعی از زندگی کابوس را تجربه می‌کنند. در واقع، ممکن است خواب‌های بد شایع‌تر از خواب‌های خوب باشند.
اما زمانی که کابوس‌ها در زندگی شما برجسته می‌شوند و بر کیفیت خواب یا عملکرد روزانه شما تأثیر می‌گذارند، ممکن است دچار یک اختلال خواب به نام اختلال کابوس باشید.
اختلال کابوس که همچنین به عنوان اختلال اضطراب رویایی شناخته می‌شود، نوعی اختلال خواب بیداری به نام پاراسومنیا است.
پاراسومنیاها شامل الگوهایی از اختلالات خواب هستند که با رفتارها، احساسات یا ادراکات غیرمعمول مشخص می‌شوند. آنها بر نحوه به خواب رفتن، خواب ماندن یا بیدار شدن از خواب شما تأثیر می‌گذارند.
تخمین زده می‌شود که 4٪ از بزرگسالان با اختلال کابوس زندگی می‌کنند.
بر اساس DSM-5-TR، تشخیص اختلال کابوس زمانی داده می‌شود که معیارهای زیر رعایت شوند:
یک متخصص خواب اختلال را بر اساس فراوانی و شدت علائم شما طبقه‌بندی می‌کند. مشخص‌کننده‌ها برچسب‌های تشخیصی هستند که بینشی در مورد تجربه فردی شما ارائه می‌دهند.
مشخص‌کننده‌های مربوط به فراوانی برای اختلال کابوس در DSM-5-TR عبارتند از:
مشخص‌کننده‌های شدت در DSM-5-TR عبارتند از:
برای برخی افراد، کابوس‌ها در نیمه اول چرخه خواب، که به عنوان فاز NREM شناخته می‌شود، رخ می‌دهند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، به اختلال کابوس مشخص‌کننده DSM-5-TR “در طول شروع خواب” داده می‌شود.
کابوس‌های مکرر و ناراحت‌کننده علامت اصلی اختلال کابوس هستند، اما سایر تجربیات اغلب این رویاها را همراهی می‌کنند. طبق DSM-5-TR، سایر علائم مرتبط با کابوس عبارتند از:
علل دقیق اختلال کابوس به طور کامل درک نشده است. کارشناسان نظریه می‌دهند که عوامل مختلفی ممکن است در این امر دخیل باشند، از جمله:
کارشناسان معتقدند که این عوامل به روش‌های مختلفی با هم ترکیب می‌شوند تا آنچه را که به عنوان “مدل شناختی رویاهای مکرر” شناخته می‌شود، ایجاد کنند. تحت این چارچوب نظری، کابوس‌ها نوعی رفتار آموخته‌شده هستند، که در آن ناخودآگاه شما به هر عنصری در رویا که شبیه یک عامل استرس‌زای اولیه باشد، واکنش منفی نشان می‌دهد.
به عنوان مثال، اگر تجربه آسیب‌زایی مربوط به آب داشته‌اید، کابوس‌ها ممکن است توسط عناصر رویایی به ظاهر دور مانند رنگ آبی، ظروف مایع، کلمات مربوط به آب و هوا و غیره ایجاد شوند.
اگرچه کابوس‌ها تجربه‌ای ناخوشایند هستند، اما تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است فوایدی هم داشته باشند:
عوارض کابوس دیدن می‌تواند فراتر از یک خواب بد شبانه باشد و بر سلامت جسمی و روانی فرد تأثیر بگذارد. در زیر به برخی از عوارض احتمالی کابوس دیدن اشاره می‌کنیم:
اختلال کابوس یک اختلال خواب-بیداری است، اما به دلیل اینکه می‌تواند باعث پریشانی و اختلال روانی قابل توجهی شود، به عنوان یک بیماری روانی نیز در نظر گرفته می‌شود.
صحبت با پزشک یا متخصص خواب می‌تواند به شما در کشف استراتژی‌های مدیریتی که فراوانی و شدت کابوس‌ها را کاهش می‌دهند، کمک کند. این موارد ممکن است شامل درمان تمرین تصویرسازی، درمان رویای شفاف و دارو باشد.
کابوس‌ها به تنهایی معمولاً باعث تروما نمی‌شوند. آنها می‌توانند پس از تروما رخ دهند، و برخی تحقیقات نشان می‌دهند که ممکن است باعث تسریع پیشرفت PTSD شوند.
کابوس و خواب وحشتناک هر دو تجربیات ناخوشایند در طول خواب هستند، اما تفاوت‌های کلیدی بین آنها وجود دارد:
کابوس (Nightmare):
خواب وحشتناک (Night Terror):
یکی از بارزترین دلایل نداشتن خواب راحت و بیدار شدن از خواب همراه با احساس خستگی زیاد، ناشی از بخارات سودایی است که در اثر مصرف غذاهایی مانند عدس، کلم، باقالی و غیره ایجاد می‌شود و صعود این بخارات سودایی به مغر باعث ایجاد خواب آشفته در افراد خواهد شد.
اما در بعضی موارد این مشکل منشاء گوارشی دارد.
گاهی اوقات بر اثر خوردن بعضی مواد غذایی به صورت همزمان، غذاها در معده و به هنگام هضم دچار فساد شده و در نتیجه آن بخاراتی تولید می‌شوند که این بخارات می‌توانند از عوامل اصلی خواب آشفته باشند. این مشکل به خصوص در افرادی که مشکلات معده دارند شایع‌تر است. به طور مثال فرض کنید فردی غذای سنگینی مثل کله‌پاچه می‌خورد و بعد از آن میوه‌ای مثل هندوانه میل می‌کند که در نتیجه آن فساد هضم مواد غذایی در معده رخ داده و در نهایت فرد درگیر خواب آشفته خواهد شد.
تحقیقات نشان می‌دهد که ظاهرا سلول‌های ایمنی موجود در طحال در بروز اضطراب طولانی مدت بعد از یک استرس روانی نقش دارند. به طور کلی اضطراب یکی از چیزهایی است که می‌تواند عامل بقا باشد اما این قضیه زمانی مشکل ساز خواهد شد که مقدار آن بیش از حد زیاد شود. این اضطراب و استرس زیاد خود به تنهایی می‌تواند عامل بزرگی برای تجربه خواب آشفته و بعضا کابوس در افراد باشد.
راهکارهای طب سنتی ایرانی در درمان خواب آشفته
با توجه به رویکردهای طب ایرانی و مواردی که به آن اشاره شد درمان‌های گیاهی می‌توانند جایگزین بهتری برای داروهای شیمیایی باشند چون بیشتر داروهای شیمیایی که برای خواب استفاده می‌شود، می تواند باعث وابستگی فرد شود. علاوه بر این داروهای شیمیایی می‌توانند مشکلاتی چون اختلالات حافظه، عدم‌تمرکز و گیجی در طول روز را ایجاد می‌کند. البته ممکن است روند درمان با گیاهان دارویی در افراد سوداوی مزاج، کمی طولانی‌تر باشد به همین دلیل افراد سوداوی مزاج باید برای درمان صبور باشند
همانطور که اشاره شد سودا از مهم‌ترین دلایلی است که باعث ایجاد خواب آشفته می‌شود. درنتیجه موثرترین راه‌حل درمان آن اصلاح مزاج سودایی است یعنی فردی که دارای سوء مزاج سودایی شده است باید اصلاج مزاج شود. سودا یکی از چهار خلطی اصلی هست که بدن ما از آنها تشکیل شده است (صفرا، سودا، بلغم، دَم یا همان خون).
بادرنجبویه طبع گرمی دارد و برای از بین بردن سودا بسیار مفید است. این دمنوش علاوه بر اینکه برای دفع سودا مورد استفاده قرار می‌گیرد، با خواص بی‌شمار، محبوبیت زیادی در میان دمنوش‌ها دارد. دمنوش بادرنجبویه به آرامش اعصاب کمک می‌کند و برای افرادی که زود عصبانی می‌شوند، بسیار مناسب است. یکی دیگر از خواص این دمنوش این است که کمک می‌کند خوابی باکیفیت داشته باشید. البته مصرف این دمنوش در افرادی که مشکل دیابت، پرکاری یا کم کاری تیروئید و مشکلات قلبی دارند توصیه نمی شود.