فیبروم رحم (به انگلیسی: Uterine fibroids) رشد بیش از اندازهٔ بافت رحم در زنان در سن بچه داری است.فیبروم رحم یا تومور خوش‌خیم عضلهٔ صاف رحم، شایع‌ترین تومور لگنی در زنان است که تقریباً در پنجاه درصد زنان و معمولاً در سنین باروری بین ۲۵ تا ۴۰ سالگی دیده می‌شود.
این بیماری می‌تواند باعث نازایی شود. خطر دچار شدن به این بیماری در زنانی که نسبت به قدشان، افزایش وزن دارند، بالا و در زنانی که بچه دار شده‌اند، پایین است. بعد از یائسگی معمولاً فیبروم‌ها کوچک‌تر می‌شوند.
فیبروم‌ها بر اساس محل آنها در رحم تقسیم‌بندی می‌شوند. شایع‌ترین محل وجود آنها اینترامورال (داخل عضله رحم)، ساب سروزال (به صورت تودهٔ برجسته‌ای خارج رحم) و زیر مخاطی (داخل حفره رحم) هستند. نوع سوم یعنی زیر مخاطی که از همهٔ موارد نادرتر است با بیشترین تظاهرات بالینی از جمله منوراژی یا خونریزی شدید قاعدگی و نازایی همراه‌است.
به نظر می‌رسد فیبروز رحمی پی آمد عوامل زیادی است که برهم اثر می‌گذارند. این عوامل ممکن است ژنتیکی، هورمونی، محیطی یا ترکیبی از همهٔ این‌ها باشد.
بسیاری از زنان مبتلا به فیبروز رحمی، هیچ نشانه‌ای ندارند. نشانه‌های این بیماری ممکن است این گونه باشد:
بیشتر زنان مبتلا به فیبروز رحمی نازا نیستند و می‌توانند بچه دار شوند. برخی زنان مبتلا به فیبروز رحمی ممکن است نتوانند به‌طور طبیعی باردار شوند. اما با پیشرفت‌های که در درمان ناباروری رخ داده‌است، ممکن است برخی از این زنان باردار شوند.
فیبروم علت شایعی برای نازایی نیست و فقط در ده درصد موارد ممکن است سبب نازایی شود، ولی اگر خانمی با وجود فیبرومی در رحم حامله شود، به علت تغییرات هورمونی در این دوران ممکن است (به خصوص در سه‌ماهه اول و دوم بارداری) فیبروم‌هایش بزرگ‌تر شوند. گاه در این دوران در داخل فیبروم‌ها، خونریزی ایجاد می‌شود که همراه با درد شدید شکم به صورت حادو ناگهانی و تب بالا خواهد بود که در بسیاری از موارد این حالت با شکم حاد جراحی یا آپاندیست یا کیست پاره شدهٔ تخمدان اشتباه شده و اگر دقت نشود ممکن است باعث انجام جراحی غیرضروری در دوران بارداری شود که عوارض فراوانی از جمله زایمان زودرس به دنبال خواهد داشت.
رشد این تومور توسط هورمون‌های استروژن و پروژسترون تحریک می‌شود و بعد از سن یائسگی چون میزان این هورمون‌ها پایین می‌آید، در نتیجه این تومور کوچک می‌شود. این بیماری در خانم‌های سیاه‌پوست، دو برابر شایع‌تر از خانم‌های سفیدپوست است، ولی هنوز علت قطعی آن مشخص نشده‌است. خوشبختانه علی‌رغم درصد بالای ابتلا، این تومور یک تومور خوش‌خیم محسوب می‌شود.
راه خاصی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد، اما اجتناب از مصرف هورمون‌های زنانه ممکن است رشد فیبروییدها را کمتر کند.
استروژن موجود در قرص‌های ضدبارداری با دوز کم چندان خطر مهمی ندارند، اما استروژن با دوز زیاد ممکن است باعث بزرگ شدن فیبروییدها شود؛ لذا اگر مصرف قرص ضدبارداری مضر بود، باید به فکر استفاده از سایر روش‌های جلوگیری از بارداری باشید.
زنانی که به فیبروز رحمی دچار هستند، اما نشانه‌های آن را نشان نمی‌دهند، ممکن است به درمان نیاز نداشته باشند. زنانی که درد یا دیگر نشانه‌های این بیماری را دارند ممکن است این درمان‌ها برای آنها سودمند باشد:
داروها ممکن است باعث فروکش کردن نشانه‌های فیبروز رحمی‌شوند و حتی از رشد آن جلوگیری کنند یا آن را کند سازند. اما هنگامی که بیمار داروها را کنار می‌گذارد، بافت فیبری اغلب بار دیگر رشد می‌کنند.
امکان دارد برای به حداقل رساندن خونریزی رحمی مصرف پروژستین‌ها توصیه شود. برای تخفیف درد هم استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروییدی توصیه می‌شود. جهت درمان خونریزی در برخی موارد از آمپول دیفرلین یا دکاپپتیل GNRH به مدت محدود حدود شش ماه که سبب کاهش سایز میوم و رفع آنمی بیمار می‌شود استفاده می‌شود. یکی از داروهای معروف جهت درمان این عارضه لورلین یا Lorelin است که از خانواده آگونیست‌های GNRH محسوب می‌شود. البته نتیجه درمان قطعی نیست و گاهی با قطع مصرف دارو به سایز قبلی خود برمی‌گردد ولی به هر صورت جهت کاهش سایز میوم قبل از جراحی مفید است.
چند جراحی نیز برای فیبروم رحمی وجود دارد:
برخی از انواع ویتامین‌ها نیز ممکن است به کاهش رشد و اندازه فیبروم‌ها کمک‌کنند. برخی تحقیقات نشان می‌دهد کمبود ویتامین D و ویتامین A با افزایش خطر ابتلا به فیبروم مرتبط است. فیبروم رحم ممکن است در طول پریودی، نفخ و گرفتگی را تشدید کند، از‌همین‌رو موارد زیر می‌توانند به کاهش این علائم کمک کنند:
مراقبت در منزل، تغییر رژیم غذایی و درمان‌های گیاهی می‌توانند به بهبود و تسکین علائم فیبروم کمک شایانی کنند. تغییرات سبک زندگی زیر نیز، در پیشگیری از فیبروم رحم بسیار مهم است. اما توجه داشته‌باشید درمان‌های خانگی در برخی موارد ممکن است نه تنها به درمان میوم شما کمکی نکنند، بلکه باعث تشدید آن شوند. برای هر درمانی باید با یک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
توجه کنید که ممکن است درمان شدگان فیبروم با طب اسلامی، خانگی یا سنتی زیاد باشند، اما استفاده از این روش‌ها برای درمان فیبروم‌های رحمی در منابع معتبر پزشکی توصیه نشده است و هیچ مطالعه علمی معتبری که اثرگذاری آن را تأیید کند وجود ندارد. درمان‌های مؤثر و معتبر برای فیبروم‌های رحمی شامل گزینه‌های دارویی مانند داروهای هورمونی (GnRH آگونیست‌ها)، استفاده از IUDهای حاوی پروژسترون، و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد است. همچنین روش‌های کم‌تهاجمی مانند آمبولیزاسیون شریان رحمی (UAE) و جراحی‌هایی مانند میومکتومی و هیسترکتومی نیز به کار می‌روند
طی تحقیقات بالینی در مقیاس کوچک، مشخص شده‌است که خواص برخی داروهای گیاهی در درمان فیبروم رحمی بسیار موثر است. در ادامه چند داروی گیاهی را که می‌توانید استفاده‌کنید را بررسی خواهیم کرد.
چای سبز حاوی مواد شیمیایی به نام فلاوانول است که آنتی‌اکسیدان هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها با کاهش استرس اکسیداتیو به کاهش آسیب سلولی در بدن کمک می‌کنند. استرس اکسیداتیو یکی از دلایل مهم ایجاد انواع توده‌ها در بدن است.
خاکشیر به عنوان یک ملین ملایم شناخته می‌شود. ملین‌ها با افزایش حرکات روده به درمان یبوست در زمان ابتلا به فیبروم کمک می‌کنند. این داروی گیاهی را می‌توانید همراه با آب یا آب میوه میل نمایید.
استفاده از زاج سفید (آلوم) برای درمان فیبروم‌های رحمی در منابع پزشکی معتبر توصیه نشده و پشتیبانی علمی ندارد. درمان‌های طبیعی معمولاً شامل تغییرات در رژیم غذایی، مصرف چای سبز، کورکومین (ماده موجود در زردچوبه)، و رزوِراترول (موجود در توت‌ها) است که ممکن است به کاهش علائم کمک کنند.
کورکومین یکی از مواد موثر زردچوبه است. این ماده دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و ضدباکتریایی است.
رسوراترول یک ماده شیمیایی است که گیاهان در شرایط استرس محیطی و عفونت تولید می‌کنند. غذاهای طبیعی حاوی رسوراترول عبارتند از:
استفاده از سرکه سیب برای درمان فیبروم‌های رحمی در منابع معتبر علمی و پزشکی تأیید نشده است. بیشتر تحقیقات و توصیه‌های موجود درباره درمان طبیعی فیبروم‌ها به مواردی مانند تغییرات در رژیم غذایی، استفاده از مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی، و مصرف برخی گیاهان دارویی می‌پردازند.
استفاده از سیر برای درمان فیبروم‌های رحمی به عنوان یک درمان علمی تایید نشده است و تحقیقات کافی برای پشتیبانی از این ادعا وجود ندارد. رژیم غذایی سالم شامل مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، کاهش مصرف گوشت قرمز و غذاهای فراوری شده، مصرف مواد غذایی غنی از فیبر است که می‌تواند به بهبود علائم فیبروم‌ها کمک کند. همچنین، فعالیت‌های فیزیکی منظم مانند پیاده‌روی و یوگا و مدیریت استرس نیز مفید هستند.
این دارو که با نام چستبری هم شناخته می‌شود برای خونریزی‌ها شدید قاعدگی، دوره‌های پریودی دردناک و سایر علائم مصرف می‌شود. پنج انگشت در برقراری سطح تعادل هورمون‌ها موثر است.
برای درمان فیبروم رحم، گاهی درمان‌های خانگی پیشنهاد می‌شوند. درمان‌های خانگی به خصوص زمانی کاربرد بیشتری دارند که فرد نزدیک به یائسگی باشد و فیبروم را به حال خود رها کنند تا هورمون‌های زنانه به مرور زمان کاهش پیدا کنند.
مقاومت در برابر انسولین باعث افزایش سطح انسولین بدن می‌شود. دارچین مقاومت در برابر انسولین را در زنان مبتلا به فیبروم رحم تا حد زیاد کاهش می‌دهد. همچنین می‌توان از این دارو برای مهار خونریزی شدیدی قاعدگی، به خصوص در افراد مبتلا به آندومتریوز و فیبروم استفاده کرد.
سبزیجات مانند کلم بروکلی برای بهبود علائم بیماری‌های زنان مفید هستند زیرا فیبر زیادی دارند و با کاهش وزن از تولید بیش از حد استروژن پیشگیری می‌کنند. اما مصرف کلم بروکلی به معنی داشتن تغذیه مناسب است نه درمان قطعی فیبروم.
عسل اساسا یکه محلول قندی است. قند‌های موجود در رژیم غذایی باعث افزایش سطح انسولین در بدن می‌شوند. همانطور که می‌دانید افزایش سطح انسولین با افزایش سطح استروژن مرتبط است. بنابراین عسل می‌تواند فیبروم رحم را تشدید کند. با‌این‌حال عسل می‌تواند هورمون‌ها زنانه را تا حدی متعادل کند. همچنین خواص آنتی‌اکسیدانی این محصول به درمان و جلوگیری از رشد میوم کمک‌می‌کند. برای مصرف عسل در دوران ابتلا به فیبروم رحمی با پزشک خود مشورت کنید.
از آنجایی که ترجیح دکتر بر این است که درمان فیبروم را با روش‌های نگهدارنده پیش ببرد و از جراحی و روش‌های تهاجمی تا جایی که می‌تواند پرهیز و خودداری کند، روش‌های سنتی و خانگی توصیه می‌شوند. یکی از روش‌های سنتی که برای درمان فیبروم رحمی مورد استفاده قرار می‌گیرد، استفاده از رازیانه است. این گیاه عرقی دارد که می‌تواند در بهبود و کوچک‌کردن فیبروم رحمی موثر باشد. طب سنتی توصیه می‌کند که صبح‌ها یک فنجان عرق رازیانه و عصرها یک فنجان عرق بومادران بخورید. این کار می‌تواند در کنترل کردن رشد فیبروم موثر باشد و علائم آن را کاهش دهد
متاسفانه راهی برای پیشگیری از لیومیوم وجود ندارد. زمانی که شما به میوم مبتلا می‌شوید، می‌توانید از روش‌های درمانی برای بهبود این عارضه کمک بگیرید. اما نمی‌توان از ابتلا به لیومیوم جلوگیری کرد. این بیماری بیشتر دلایل ژنتیکی دارد. معمولا کسانی که مادر آنها و یا خاله و بستگان درجه اول آنها به این بیماری مبتلا بوده‌اند، احتمال بیشتری در ابتلا به فیبروم دارند. ورزش شدید و سیگار احتمال ابتلا به فیبروم را کاهش می‌دهند زیرا میزان استروژن را کم می‌کنند.
یک مطالعه بالینی در چین نشان داد که چاقی و اضافه وزن خطر فیبروم رحم را افزایش می‌دهد. این به این دلیل است که سلول‌های چربی مقادیر زیادی استروژن تولید می‌کنند. کاهش وزن ممکن است به پیشگیری یا کاهش اندازه فیبروم کمک‌کند.
همچنین خوردن بیش‌از‌حد گوشت قرمز و الکل، خطر ابتلا به فیبروم را افزایش می‌دهند. برای پیشگیری از فیبروم رحمی باید از خوردن غذاهای زیر خودداری کنید:
شیر و لبنیات می‌توانند باعث کوچک‌شدن یا کاهش تعداد فیبروم‌ها شوند. لبنیات حاوی مقادیر زیادی کلسیم، منیزیم و فسفر است. این مواد مغذی از رشد فیبروم جلوگیری می‌کنند.